بیاضه روستایی است که در ۵۳ کیلومتری جنوب شرقی خوروبيابانك در استان اصفهان واقع شدهاست.
بياضه به معناي سپيدي است . اين نامگذاري احتمالا به دليل گستردگي توده هاي سيليسي سفيد رنگ در محدوده اطراف روستا بوده است .
آثار تاريخي بياضه شامل:قلعه،مسجد و حسينيه،امامزاده،بازار زرگرها
قلعه بياضه بيش از هزار سال قدمت دارد و در سال 444هجري ناصر خسرو از آن با نام پياده ياد مي كند.داخل قلعه اتاقك ها و راهرو هاي پيچ در پيچ در پنج طبقه ديده مي شود.
قلعه روستاي بياضه براساس شواهد موجود همچون نوع مصالح ، طرز ساخت و گفته ها و شواهد به قبل از اسلام، احتمالا" دوره ساساني يا كمي قبل از آن بر مي گردد.
مورخين و نويسندگان زيادي از اين مسير عبور نموده از روستا و قلعه تاريخي بياضه ياد نموده اند از جمله آنها مي توان به ناصرخسرو ، مقدسي، ابن حقول ... اشاره نمود .
امامزاده((ابو محمد))از زيارتگاه هاي بياضه است. امامزاده ابومحمد از نوادگان امام موسي كاظم است و به وسيله ي زهر به دست پيرزني به شهادت رسيد.
ارگ بیاضه
خندقی عريض و عميق بوده است که هم اکنون بخش هایی از ان با خاک و گل پرشده که قابل باز سازی است و بخش های دیگری از آن به شکل غیر قابل برگشتی از بین رفته است.این دژ عظیم در دوره اسماعيليه پايگاه ياران حسن صباح بوده است، ردپاي روستاي تاريخي و قلعه باستاني بياضه را در اسنادي مانند احسن التقاسيم مقدس، صورت الارض ابن حوقل، سفرنامه ناصرخسرو و آثار ديگرمی توان دید.
وي با اشاره به وجود چاه آبي كه در طبقهي سوم اين قلعه قرار دارد و هنوز آب سرد و گوارايي از آن خارج ميشود و از اين طبقه به پايين ميرسد، اظهار داشت: امسال به همت سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان اصفهان با اختصاص بودجهاي براي اين قلعه، مرحلهي نخست مرمت قلعه با هدف رفع خطر از آن انجام شد و حدود 250 تا 300 متر تاق، بدنه، پله و بخشهاي فرو ريخته، بخصوص برجي كه در معرض خطر بود، استحكامبخشي، بازسازي و مرمت شدند.
او با بيان اينكه هنوز روي اين قلعه هيچ فعاليت باستانشناسي دقيقي انجام نشده است، بيان كرد: با اعتبار كنوني، پنج طبقه مرمت شده و آواربرداري و ساماندهي بخشهايي از قلعه كه در معرض خطر بودهاند، انجام شده و همهي قلعه بهطور كامل موريانهزدايي شده است.
سرپرست مرمت قلعهي بياضه گذر زمان را به ضرر اين قلعه دانست و افزود: بهدليل نوع مصالحي كه در ساخت قلعهي بياضه مورد استفاده قرار گرفته و از خشت و گل ساخته شده است، هرچه زمان ميگذرد، بر اين بنا آسيب بيشتري وارد ميشود، چون در مقابل بارندگيهاي سيلآساي اين منطقه و رطوبتهاي آن، علاوه بر فضاي داخلي قلعه كه به مرور آسيب ميبينند، بسياري از تاقها خراب شدهاند و بدنهي قلعه نيز سست شده است
مظاهري تهراني با تاكيد بر نياز اضطراري قلعهي بياضه به مرمت، استحكامبخشي و بازسازي، گفت: اگر قرار باشد، اعتبار اين قلعه ساليانه با مبالغي پايين پرداخت شود و مرمتها نيز به همين صورت براساس اعتبارات انجام شوند، مرمت اين قلعه 10 سال بهطول ميانجامد و تا آن زمان، همهي بخشهايي كه در اين سالها مرمت شدهاند، بايد دوباره مرمت شوند، چون بسياري از بخشهايي كه اكنون سالماند تا آن زمان، ناخودآگاه آسيب ديدهاند و روبه ويراني ميروند كه اين مساله، به حجم اعتبار مالي مورد نياز براي مرمت قلعه ميافزايد.
اين كارشناس ارشد مرمت آثار و بناهاي تاريخي ادامه داد: اين قلعه به يك مرمت فشرده و كامل نياز دارد، تا با مرمتهاي پيدرپي و اصولي آنرا بتوان سر پا نگه داشت.
وي با اشاره به تهيهي طرح مرمت و احيا براي اين پروژه، بيان كرد: اتاقهاي قلعه، شمارهگذاري شده و با انجام يك مرمت اضطراري چهار ماهه بخشي از كارها بهپايان رسيدهاند.
او همچنين با اشاره به مرغوب بودن خاك بياضه بهدليل روشن بودن آن، گفت: در كنار مرمت قلعه، يك كارگاه خشت نيز با خاك منطقهي بياضه راهاندازي شد و از همان خشت در مرمت قلعهي بياضه نيز استفاده شد.
اين كارشناس ارشد مرمت آثار و بناهاي تاريخي از ويژگيهاي منحصربهفرد اين قلعه را معماري آن دانست، بهگونهاي كه جداي از پلههايي كه اتاقها و حجرهها را به هم وصل ميكنند، گذر اصلي اين قلعه از طبقهي پنجم تا اول با حالت چرخشي و شيبهايي كه دارد، بهشكل رمپ ساخته شده و هيچ پلهاي در آن استفاده نشده است.
مظاهري تهراني كاربرد اين بنا را پس از مرمت تكميلي، مكاني براي بازديد و محلي براي ايجاد مركز مطالعات خشت و بناهاي خشتي در دل كوير ارزيابي كرد.
قلعهي بياضه با مساحتي بيش از چند هزار متر مربع بيشتر با هدف پناهگاهي براي مردم در زمان حملهي اشرار مورد استفاده قرار ميگرفته است. اين قلعه در مركز منطقهي بياضه قرار دارد و دورتادور آنرا خندقي احاطه كرده است و در اطراف آن، برجهاي ديدهباني و تيراندازي قرار دارند. اين قلعه سالهاي سال است كه بهصورت متروكه درآمده و براساس نشانههايي كه در قلعه وجود دارند، براي يك سكونت دايم از آن استفاده ميشده است.
قلعهي بياضه با پنج طبقه و شكلي زيگوراتمانند در كنار روستاي تاريخي و قطب گردشگري «مصر» قرار دارد و يازدهم ديماه 1380 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.(ایسنا)